Terapia integracji sensorycznej u dzieci do 3. roku życia – co warto wiedzieć?
Dzieci w wieku żłobkowym intensywnie poznają świat wszystkimi zmysłami – dotykiem, wzrokiem, słuchem, węchem, smakiem, a także ruchem i równowagą. Gdy przetwarzanie bodźców zmysłowych przebiega w sposób prawidłowy, dziecko może skutecznie uczyć się, bawić i rozwijać. Czasem jednak mózg dziecka ma trudności z właściwym odbiorem i interpretacją tych informacji. Wówczas mówimy o zaburzeniach integracji sensorycznej (SI), które można wspomagać poprzez specjalistyczną terapię.
Czym jest integracja sensoryczna?
Integracja sensoryczna to proces, w którym układ nerwowy odbiera bodźce zmysłowe z otoczenia i ciała, a następnie je organizuje, aby mogły być wykorzystane do celowego działania. Przykład? Dziecko, które czuje chłód podłogi, może szukać kocyka – to efekt prawidłowego przetwarzania bodźców. Gdy integracja sensoryczna jest zaburzona, dziecko może reagować zbyt mocno (np. nie toleruje hałasu, dotyku, światła) lub zbyt słabo (wydaje się „niewrażliwe” na bodźce). Może też mieć trudności z koordynacją ruchową, koncentracją, a nawet mową.
Objawy, które mogą zaniepokoić
Choć każde dziecko rozwija się w swoim tempie, warto zwrócić uwagę na pewne sygnały, które mogą świadczyć o trudnościach w integracji sensorycznej:
- nadmierna wrażliwość lub unikanie dotyku, dźwięków, światła,
- opóźnienia w rozwoju ruchowym (np. siadanie, raczkowanie, chodzenie),
- trudności z jedzeniem (wybiórczość pokarmowa, niechęć do gryzienia, żucia),
- częste potykanie się, obijanie o przedmioty,
- trudność w uspokojeniu się, nadmierna ruchliwość.
Na czym polega terapia SI?
Terapia integracji sensorycznej to forma zabawy ruchowej prowadzona przez certyfikowanego terapeutę. Wykorzystuje się specjalne sprzęty (np. huśtawki, hamaki, piłki, materiały o różnych fakturach), które stymulują różne zmysły dziecka. Terapeuta dobiera aktywności tak, by były one dla dziecka atrakcyjne i dostosowane do jego potrzeb rozwojowych. Zajęcia mają na celu wspomaganie rozwoju układu nerwowego, poprawę koncentracji, koordynacji, mowy i umiejętności społecznych.
Czy terapia SI jest odpowiednia dla dzieci do 3. roku życia?
Tak, choć u najmłodszych dzieci terapia wygląda nieco inaczej niż u starszych. U maluchów większą rolę odgrywa obserwacja w codziennych sytuacjach oraz wsparcie rodziców i opiekunów w tworzeniu środowiska sprzyjającego rozwojowi sensorycznemu. Często wystarczą odpowiednio dobrane zabawy i aktywności w domu lub żłobku – tzw. profilaktyka sensoryczna.
Co mogą zrobić rodzice?
- Obserwuj dziecko w różnych sytuacjach – podczas zabawy, jedzenia, kontaktów z rówieśnikami.
- Nie bagatelizuj trudności – jeśli coś Cię niepokoi, skonsultuj się z terapeutą SI lub pediatrą.
- Zapewnij dziecku różnorodne doświadczenia sensoryczne – zabawy w piasku, wodzie, z masami plastycznymi, ruch na świeżym powietrzu.
- Pamiętaj, że każde dziecko jest inne – nie porównuj go z rówieśnikami, tylko wspieraj jego indywidualny rozwój.
Źródła:
- Jean Ayres, Integracja sensoryczna i dziecko, Harmonia, Gdańsk 2015.
- Polskie Stowarzyszenie Terapeutów Integracji Sensorycznej (www.pstis.pl)
- Bundy, A. C., Lane, S. J., & Murray, E. A. (2002). Sensory Integration: Theory and Practice. F.A. Davis Company.
- Bogdashina, O. (2016). Zmysły w chaosie. Integracja sensoryczna a zaburzenia ze spektrum autyzmu, Wyd. Harmonia.